Palliatieve zorg
Steeds meer aandacht wordt besteed aan palliatieve zorg. Wat is palliatieve zorg? En wat is zorg in de laatste levensfase vooral niet? In dit blog onthul ik je alle belangrijke informatie over palliatieve zorg in Nederland.
Wat is palliatieve zorg?
Palliatieve zorg wordt gegeven aan iemand die niet meer beter wordt. Met andere woorden; als genezing niet meer mogelijk is. Dit in tegenstelling tot curatieve zorg. Als we een persoon weer gezond kunnen maken, het doel is om te genezen, spreken we van curatieve zorg.
In de palliatieve zorg is de insteek om klachten en symptomen te verminderen of de gezondheid zo lang mogelijk stabiel te houden. Kwaliteit van leven is belangrijk, omdat genezing niet meer mogelijk is. Iemand komt uiteindelijk te overlijden aan de ziekte.
Palliatieve zorg bevat ondersteuning op het gebied van lichamelijke, sociale, spirituele en psychische (mentale) behoefte van de mens. In deze gratis masterclass ontvang je handvatten wat je kunt doen om te ondersteunen wanneer je zorgt of ondersteunt in de laatste levensfase.
Een voorbeeld van palliatieve zorg
Vera heeft borstkanker. De kanker is uitgezaaid en kan niet meer operatief verwijderd worden. Ze krijgt chemo behandeling om de groei van kanker af te remmen, tegen de pijn. Ze weet dat ze niet kan genezen van deze kanker, maar het ziekteproces wordt wel vertraagd. Ze heeft minder pijn door de chemo omdat de tumor in haar borst wel iets kleiner is geworden.
De world health organisation (WHO) heeft deze definitieve aan palliatieve zorg gegeven:
“Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling van pijn en andere symptomen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.”
Het is niet waar dat mensen ‘meteen’ doodgaan als ze palliatief ziek zijn. Palliatieve zorg kan jaren duren voordat iemand komt te overlijden. Denk maar eens aan mensen in een verpleegkliniek met vergevorderde dementie, om een voorbeeld te noemen.
Palliatieve zorg staat voor kwaliteit van leven en niet voor het verlengen van leven
Als bekend is dat een patiënt niet kan genezen, heeft eindeloos door behandelen geen meerwaarde. Sterker nog, dit kan meer ongemak en pijn opleveren in de laatste levensfase.
Belangrijk is de kwaliteit van leven op dit moment. Want de toekomst is er niet of is kort. Wil je ondersteunen in de laatste levensfase? In deze masterclass liefdevolle en praktische stervensbegeleiding worden de drie belangrijke pijlers onthult hoe je de kwaliteit van leven bevordert.
Voorbeeld van palliatieve zorg
Kees heeft hartfalen en is daardoor zeer benauwd van adem. Hij is steeds vaker in het ziekenhuis vanwege vocht achter de longen. Hij wil het liefste thuis bij zijn vrouw blijven. De kwaliteit van leven is zeer beperkt; hij is benauwd, heeft weinig conditie en mist zijn vrouw tijdens de lange ziekenhuisopnames.
De vraag: Wat is belangrijk?
Een ziekenhuis opname waardoor Kees mogelijk langer (lees dagen of enkele weken) te leven heeft, of Kees die thuisblijft waar hij het fijn vindt (en mogelijk sneller overlijdt)? Het is niet zwart/wit. Geen eenduidig antwoord op te geven. Waar wordt Kees gelukkig van in deze situatie? Dit zijn belangrijke vragen die gesteld en besproken dienen te worden binnen de palliatieve zorg. Gelukkig komt hier steeds meer aandacht voor.
Helaas zijn er nog altijd patiënten die achteraf zeggen, had ik mezelf de laatste maanden aan vervelende onderzoeken en behandelingen bespaart. Achteraf praten is altijd makkelijker dan vooraf een beslissing nemen.
In deze video een korte uitleg over de palliatieve zorg.
Wat betekent palliatieve zorg?
Palliatief komt van het wordt palliatie. Palliatie komt van het wordt Pallium, dit woord is afgeleid uit het Latijns en betekent mantel. Vrij vertaald is het liefdevol voor iemand zorgen. Alsof je een warme deken om iemand heen slaat. Een deken die zorgt voor troost en compassie.
Wanneer is iemand palliatief?
Iemand is palliatief wanneer hij of zij niet meer beter wordt en een levensbedreigende ziekte heeft. Dit is niet altijd eenduidig aan te geven. Als iemand bijvoorbeeld kanker heeft wordt dit als allereerste behandeld met de doelstelling om te genezen (curatief). Er is nooit een zekerheid tot genezen, wél een grote of kleine genezingskans.
Gedurende de behandeling wordt duidelijk of de kanker genezen kan worden of dat de behandeling slechts een remmend effect heeft. Wanneer er een remmend effect is op de kanker, gaat de gezondheid (op latere termijn) achteruit. Er is geen precies startpunt van palliatieve zorg in dit soort situaties, vaak gaat de gezondheid beetje bij beetje achteruit. Zie palliatieve fases.
Wat is belangrijk binnen de palliatieve zorg?
De palliatieve benadering is gespitst op kwaliteit van leven, symptoommanagement, anticiperen, autonomie van de patiënt, integrale en multidimensionale benadering en zorg voor naasten. Wat wil dat precies zeggen?
Wat is kwaliteit van leven binnen de palliatieve zorg?
Kwaliteit van leven is een allesomvattend begrip en er is geen duidelijke definitie voor. Ieder geeft een andere persoonlijke betekenis aan kwaliteit van leven. Kwaliteit van leven is afhankelijk van persoonlijkheid, coping, leeftijd, sociale omstandigheden enzovoort.
Voorbeeld
Iemand van 80 jaar vindt andere zaken belangrijk dan een jonge moeder van 28 jaar die ernstig ziek is.
Symptoom management
Symptoom management binnen de palliatieve zorg wil zeggen dat er aandacht wordt besteed aan het verminderen van klachten; denk hierbij aan bijvoorbeeld pijn, misselijkheid, vermoeidheid en angst.
Voorbeeld
Pijn kan veroorzaakt worden door kanker. In de palliatieve zorg kan kanker niet genezen worden (de oorzaak van de pijn). Er wordt gekozen voor behandeling van pijn (het symptoom oftewel het gevolg van kanker). Dit kan bijvoorbeeld door pijnmedicatie of ontspanningsoefeningen.
Anticiperen
Anticiperen is vrij vertaald actie ondernemen op de verwachte toekomst. In de zorg noemen we dat advanced care planning, of zorgpad stervensfase. Kortom; praten over de wensen in de laatste levensfase. In de workshop Stervensgoed level 1 maken we een voorbereidingsplan zodat we problemen, complicaties en lijden voorkomen in de laatste levensfase.
Autonomie van de patiënt
Autonomie gaat over zelfleiderschap van de patiënt. Wat is belangrijk voor diegene? Wat zijn de wensen? Waar heeft iemand behoefte aan?
Integrale en multidimensionale benadering
Palliatieve zorg wordt niet alleen gegeven door artsen en verpleegkundigen. Juist door het samenwerken met verschillende disciplines wordt de kwaliteit van leven verbeterd.
Denk hierbij aan; artsen, specialisten, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, stervensbegeleiders, psychologen, …
Zorg voor naasten
Ondersteuning voor de dierbaren, betrokkenen en mantelzorgers is belangrijk in de palliatieve zorg. Zeker omdat de naasten een belangrijke rol vervullen binnen de zorg. Palliatieve zorg lever je samen.
Palliatieve zorg thuis
Palliatieve zorg kan prima thuis georganiseerd worden. Sterker nog de meeste mensen (ruim 60%) wil thuis sterven. Sterven is geen medisch proces. Tenzij er allerlei medische complicaties zijn is dit geen reden tot een ziekenhuis opname. Geschikte plekken, behalve thuis, om te sterven zijn een hospice, bijna thuis huis, bij vrienden/familie of een verpleegkliniek.
Palliatieve zorg kan thuis plaatsen vinden indien er ondersteuning is van de thuiszorg en/of de mantelzorg.
Doordat de conditie afneemt als het levenseinde nadert, is er lichamelijke zorg nodig. De wijkverpleegkundige kan hierbij ondersteunen en advies geven.
Mantelzorgers vinden het vaak een mooie taak om te ondersteunen in de palliatieve zorg, maar vinden dit ook spannend. Dit is volstrekt normaal. Wil je handvatten hoe je liefdevol ondersteunt in de laatste levensfase? In deze gratis masterclass onthul ik je concrete handvatten hoe je dit kunt doen.
Palliatieve zorg thuis, wat moet er geregeld worden?
Het allerbelangrijkste is dat er draagvlak is om iemand te ondersteunen in de laatste levensfase.
Waar een wil is, is een weg!
Het is noodzakelijk dat er een vertegenwoordiger is die de zorg regelt. De thuiszorg kan veel uit handen nemen, maar er moet wel iemand zijn om de deur open te doen.
Er dienen allerlei praktische zaken geregeld te worden. Zoals recepten bij de apotheek ophalen, boodschappen doen, eten koken, huishouden verzorgen etc. Daarnaast is er ondersteuning voor de lichamelijke zorg nodig. Daarnaast gebeurt er in de laatste levensfase veel in emotionele, mentale en spirituele zin. Dit geldt voor de stervende als voor de naasten.
Naarmate het stervensproces vordert, is er meer ondersteuning noodzakelijk. Tegen het einde van het leven zijn de meeste mensen bedlegerig en kunnen ze niet meer voor zichzelf zorgen.
De thuiszorg ondersteunt met palliatieve zorg zoals voorlichting geven, hulp bij de persoonlijke verzorging en medicatie. De wijkverpleegkundige maakt afspraken met de (huis)arts en legt alles vast in een zorgplan.
Belangrijk hierbij is kwaliteit van leven; om zoveel mogelijk comfort te bieden. Adequate pijnbehandeling is een belangrijke pijler van palliatieve zorg.
In deze gratis checklist vind je alle belangrijkste aandachtspunten die je niet mag vergeten wanneer je zorgt in de laatste levensfase in een thuissituatie. Hier kun je deze checklist downloaden.
