#96 Ondersteunen bij de verschillende stervensfases

Sterven is een proces en gebeurt niet alleen in de laatste dagen (of uren) van een mensenleven. 

Er zijn verschillende fases te ontdekken en in iedere fase is er andere ondersteuning wenselijk.

Verschillende fases in het stervensproces

Het is belangrijk om meer kennis te hebben omtrent het ondersteunen bij de verschillende stervensfases. Ik ga je in dit artikel dan ook een aantal handvatten geven. Iedere fase staat namelijk voor een bepaalde periode wat er gebeurt. En in iedere periode zijn er andere dingen die belangrijk zijn, die aandacht vragen en een andere manier van ondersteunen. Of je nou vrijwilliger bent, een professional óf dat je zorgt voor een dierbare, het maakt niet uit. Je staat te allen tijde voor een uitdagende en ook mooie en dankbare taak. Ik hoop je met dit artikel een hart onder de riem te steken.

-Stervensfase start al eerder-
 Ik wil gelijk starten met de meest voorkomende fout die ik zie gebeuren bij ondersteuning in de laatste levensfase. Dat is dat wij ons alleen focussen op het moment van sterfte. Op die allerlaatste dagen en soms uren. Maar die stervensfase begint al veel eerder. In die fase kunnen we enorm dienstbaar zijn en heel goed ondersteunen. Laat ik overigens vooropstellen dat ik hier maar het topje van de ijsberg beschrijf. Mocht je geïnteresseerd zijn, stuur mij dan gerust even een bericht. Ik kan je dan wijzen op welke trainingen voor jou geschikt zijn. Ik geef je hier in ieder geval een kader waarmee je mijns inziens al aardig uit de voeten kan.

De palliatieve fase

De eerste fase wordt de palliatieve fase genoemd. Ook deze fase kent weer verschillende periodes, maar ik houd het simpel en zal het stap voor stap uitleggen. De palliatieve fase is eigenlijk de fase waarin mensen de diagnose krijgen. Ze krijgen te horen dat ze ziek zijn en niet meer beter worden. Bij een acuut overlijden zoals een hartaanval , verkeersongeval of misdrijf is deze fase niet zozeer van toepassing. De meeste mensen zullen echter een lang of kort ziekbed hebben. Maar op het moment dat iemand de diagnose van ziek zijn krijgt, is er toch altijd nog een stukje ontkenning. Ook al voel je dat je achteruit gaat en voel je je ziek. Je denkt: Dat kan toch niet waar zijn? Of dat kan mij toch niet overkomen?

Shockfase, laatste levensfase

In deze fase staat het leven vaak helemaal op zijn kop. Die boodschap kan dan ook shockerend zijn. Sommige mensen worden boos en anderen schieten nog meer in de ontkenning. Die shockfase gaat gepaard met verschillende soorten emoties. Ongeloof, boosheid, verontwaardiging, verdriet of angst. In deze fase komen er tevens veel onderzoeken voorbij. Mensen moet enorm vaak naar het ziekenhuis voor onderzoeken of testuitslagen.

Stabilisatiefase, laatste levensfase

Binnen de palliatieve fase van het stervensproces zit ook vaak een stabilisatiefase. Zeker mensen met niet acuut levensbedreigende kanker komen vaak in een fase terecht dat het een beetje aanmoddert. Mensen worden nog niet echt zieker, maar ook niet meer beter. Dit is vaak een tijd om letterlijk en figuurlijk even adem te halen wat er onlangs allemaal is gebeurd. Deze fase kan heel ruim zijn en zelfs jaren duren.

De palliatieve fase duurt over het algemeen het langst. Maar dat geldt niet voor iedereen. Sommige mensen overlijden acuut of anderen krijgen complicaties. Sommige soorten kankers zijn enorm snel en zeer agressief, waardoor deze fase helemaal niet voorkomt of heel kort is. Je weet dus nooit hoelang deze fase duurt. Dat is van zoveel factoren afhankelijk. Bijvoorbeeld leeftijd, andere gezondheidsproblemen, algemene conditie of de sociale omstandigheden.

Actieve stervensfase

Na die eerste palliatieve fase gaan mensen in de actieve stervensfase. Deze fase kan minuten duren, maar ook uren of dagen. Ook weer afhankelijk van allerlei factoren waar mensen doorheen gaan. Dit is de fase waarin het lichaam echt heel hard achteruit gaat en uiteindelijk de ademhaling en hartslag stopt. Voor mij betekent het ook het moment dat de ziel het lichaam verlaat. De meeste mensen focussen zich enorm in deze fase.

Maar het is ook een fase waarin veel ondersteuning nodig is omdat het lichaam achteruit gaat. Er gebeurt enorm veel. Zowel  op lichamelijk, emotioneel, mentaal als spiritueel en zielsniveau. De ondersteuning is nodig omdat mensen vaak niet meer zelf naar het toilet kunnen of niet meer zelf slokjes kunnen drinken. Het is ook een fase waarin veel hulp wordt geboden, maar het gemis is dan dat aan die voorgaande fase geen tijd en aandacht is geschonken. En juist in die fase voor deze fase kunnen wij enorm veel betekenen en voorbereiden.

-Nieuwe training: Stervensgoed voorbereid-
 In januari 2023 komt er een nieuwe training van mij uit; Stervensgoed voorbereid in de laatste levensfase. Deze training geeft enorm veel handvatten en inzichten. Maar ook punten om bij stil te staan. Hoe kun je je nog beter voorbereiden op de stervensfase, zodat je daar met meer vertrouwen doorheen kunt lopen. En voornamelijk ook met meer rust. Het is een heel mooie training waardoor je in die stervensfase, waar vaak ook veel hectiek is, ook dat stuk kunt opvangen.

Nazorgfase

De laatste fase van het stervensproces is na het sterven; de nazorgfase. Iemand is overleden; de ademhaling is gestopt, het hart is gestopt en de ziel heeft het lichaam verlaten. Ook dan is er een fase waarin je zorg draagt voor het lichaam. Soms doet de uitvaartondernemer dat en soms zijn er rituelen die mensen zelf doen. Vaak is het ook een combinatie wat je zelf doet en wat een uitvaartondernemer voor je regelt richting de uitvaart.

Iedereen sterft een keer

 Ik hoop dat dit artikel jou een aantal handvatten heeft gegeven over welke fases er zijn. Dat er in iedere fase verschillende soorten ondersteuning nodig is, en dat we in iedere fase op een andere manier van dienst kunnen zijn. Dus wat kun je doen en hoe kun je je voorbereiden? Wat ik belangrijk vind om mee te geven, is dat niet iedereen volgens het boekje sterft. Maar … iedereen sterft wel een keer. Als je geen plan hebt, heb je ook helemaal geen richting. Voor de een is vertrouwen heel belangrijk, voor de ander ligt het speerpunt meer op rust. Voor iedereen werkt het weer anders. Mooie handvatten zijn dan ook dat je je goed voorbereid en erover nadenkt wat belangrijk is in die laatste fase. Niet vanuit angst, maar vanuit het perspectief dat het er een keer aankomt. Hoe kun je dan op de best mogelijke en meest liefdevolle manier met vertrouwen of met rust naar deze fase kijken?