Wel of niet eten in de laatste levensfase?

Niet meer eten en drinken in de laatste levensfase

Dit blog gaat over wel of niet eten (geven) in de laatste levensfase. Wat doe je als je dierbare aangeeft geen honger te hebben? Of als hij of zij niet meer wil drinken? Dring je aan of laat je het niet meer eten los?

Herken je de volgende uitspraken?

• Mijn moeder heeft geen honger. Ik kook van alles, maak meerdere gerechten klaar. Maar uiteindelijk eet ze er geen hap van. Het frustreert me enorm.
• Een cliënt van mij: “mijn vrouw doet zo haar best. Ze haalt allerlei lekkere dingen in huis om te eten. Ik was ook een lekkerbek. Maar nu niet meer. Ik heb geen honger meer. Als ik eten ruik, doet het me geen goed. Ik heb géén trek en géén smaak meer. Ze ziet me zo graag eten. Eten van de man gaat door de maag, zeggen ze. Om haar een plezier te doen eet ik een aantal happen. Maar als ik heel eerlijk ben ligt het eten me op de maag. Ik word er misselijk van. Het is net alsof mijn eten niet door het spijsverteringskanaal wil passeren. Ik wil mijn vrouw niet kwetsen. Ik vind het moeilijk.
• Pa eet nou ‘s wat. Je hebt al een aantal dagen nauwelijks iets gehad. Je wordt zo mager. Straks ga je dood.
• Ze eet en ze drinkt niet meer. Moet ze niet aan het infuus? Ze heeft vast dorst. Misschien ook wel honger. Ze droogt op deze manier uit.
• In de periode dat mijn vader ziek thuis was (hij had ernstige COPD en heeft mede daardoor het laatste jaar voornamelijk in bed gelegen), was ik er erg op gericht op hem aan het eten te houden. Hij vermagerde sterk en ik was alleen maar bang dat hij dood ging door verhongering. Toen ik eenmaal zorg had geregeld, was een groot gedeelte van de aandacht daar ook op gericht: zorgen dat hij bleef eten. Hij wilde niet. Gooide soms het eten door het raam naar buiten. Dat gaf veel ruzie en stress. Tijd die we veel beter hadden kunnen besteden. Ik ging er over lezen en kwam bij de term ‘versterven’ uit. (Mede ook ingegeven door het feit dat mijn moeder door een tumor de laatste maand niets meer heeft kunnen eten en drinken). Ik zag in dat het lichaam van mijn vader ‘klaar’ was. En dat zijn niet-eten eigenlijk een heel natuurlijk proces is. Toen ik dat kon accepteren, was er opeens ook ruimte om er gewoon voor hem te zijn. Alleen maar te zijn, zonder de eeuwige opmerkingen ‘heb je al gegeten’, ‘je moet wel eten, hoor’ enzovoort, waardoor wij voortdurend met elkaar in strijd waren en hij (denk ik) altijd het gevoel had dat hij het niet goed genoeg deed. In het verzorgingshuis was daar gelukkig ook aandacht voor. Zij stimuleerden het eten, maar accepteerden ook als hij niet at. Waardoor hij méér at dan toen hij thuis woonde.

Zijn bovenstaande situaties herkenbaar?

Sociale waarde van eten en drinken

Het zit zo ingebakken in onze cultuur dat we moeten eten. We moeten eten anders worden we ziek. Eten staat voor gezelligheid, voor samen zijn en verbinding.  We vieren een verjaardag met taart. We gaan een avondje uit met hapjes en drankjes. We doen een high tea met vriendinnen om bij te kletsen of gezellig een kopje koffie tijdens het winkelen. Kortom eten en drinken staat voor gezelligheid,  voor vrienden en familie. Eten en drinken heeft een enorme sociale waarde.

Je moet iets eten of drinken om op krachten te komen

Eten en drinken helpt je om beter te worden. Als je niet eet of drinkt ga je dood. Dat is natuurlijk zo. Echter in de laatste levensfase of in de palliatieve fase is de situatie anders. Iemand wordt niet meer beter. Ook niet door (meer) te eten en te drinken.

Heb je honger of dorst als je stervende bent?

Als de gezondheid steeds slechter wordt heeft het lichaam steeds minder behoefte aan voeding en vocht. Dat is een natuurlijk proces dat plaats vind. De organen gaan slechter functioneren en daardoor wordt voedsel minder goed verteerd. Dan kan eten zwaarder op de maag liggen. Dit kan misselijkheid en overgeven tot gevolg hebben. Stel je maar eens voor hoe het voelt om te eten wanneer je misselijk bent, dit is niet te doen.

De overeenkomsten van een zwangerschap en sterven

Geur en smaak veranderen in de laatste levensfase, vergelijkbaar met een vrouw in de zwangerschap. Een vrouw die zwanger is merkt dat geur en smaak veranderen. In verschillende culturen spreekt men van een soortgelijk proces bij sterven. Het proces dat een Ziel geboren word op deze aarde of dat een Ziel geboren word in het hiernamaals, zijn vergelijkbare processen.

Voedsel aandringen in de palliatieve fase?

Het opdringen van voedsel werkt vaak averechts op het welbevinden van iemand die in de laatste levensfase is. In deze video leg ik je het verder uit

https://youtu.be/1xef790zALo

Wat te doen als iemand geen honger meer heeft in de laatste levensfase?

Als iemand door een ziekte of door ouderdom komt te overlijden dan is het een normaal proces dat het lichaam de behoefte aan voeding en drinken niet meer heeft. Dat is volstrekt normaal. Geen honger of dorst meer hebben kan een symtpoom zijn van een naderende dood. Aandringen geeft vaak frustraties bij alle betrokken. In deze workshop vind je manieren hoe je wel rust brengt in de laatste levensfase.

Het belangrijkst om te realiseren is dat iemand overlijdt aan ouderdom of aan een ziekte en niet doordat diegene niet eet of drinkt. Het niet eten of drinken is een gevolg van de ziekte en/ of de ouderdom. En dus niet andersom!

In deze aflevering #5 van podcast Stervensgoed luister je naar een heldere uitleg wat je het beste kunt doen wat betreft voeding als iemand ernstig ziek is.

Mijn naam is Diana Stassen en ik help je warm en liefdevol te zorgen in de laatste levensfase voor een zachte overgang. ALs zorgverlener of mantelzorger kun je het verschil maken. In deze gratis checklist heb ik belangrijke aandachtspunten op een rij gezet wanneer je dierbare thuis wil blijven tot  het allerlaatste moment.