Hoe ga je om met verdriet van anderen?

10 februari 2022

Hoe help je bij verdriet?

Meestal ben je van nature sensitief en empathisch als je een mensen-mens bent. Als je coach, hulpverlener of mantelzorger bent. Dit is een waardevolle gave! Echter kan het ook een uitdaging zijn om goed voor jezelf te zorgen én de ander te ondersteunen bij verdriet en andere zwaardere emoties.

Podcast Stervensgoed #45 Omgaan met verdriet van anderen

In deze podcast 45 Stervensgoed ontdek je:

Hoe je een ander ondersteunt in tijden van rouw en verlies.
4 inzichten die het verschil maken bij rouw en verlies
Hoe je grenzen aangeeft, goed voor jezelf zorgt, zodat ondersteunen niet ten koste van jezelf gaat.

Cursus rouw en verliesverwerking

25 feb 2022 start de training troost bieden; rouw en verliesverwerking. In deze mooie 5 weekse (vrijdagochtend of bekijk de opnames) training ontdek je hoe verlies 'werkt', hoe je anderen ondersteunt in een zware tijd en hoe je goed voor jezelf zorgt (en niet wordt meegesleurd met het verdriet van de ander). Meer info en aanmelden kan hier.

Audio transcript Podcast Stervensgoed 45

Podcast 45 Stervensgoed. Vandaag ga ik het met je hebben over omgaan met verdriet van anderen. Mijn naam is Diana Stassen en met Ster in Zorg ondersteun ik je, help ik jou om met meer vertrouwen andere mensen, te ondersteunen in die laatste levensfase. Ik combineer daar een stukje palliatieve zorg, met mijn ervaring als verpleegkundige. Maar ik heb vooral ook veel aandacht aan het spirituele stuk, aan het mentale stuk. Vandaag ook zeker aan het emotionele stuk. Omgaan met verdriet van anderen, is het thema van deze podcast.

Waarschijnlijk, als je luistert, als je geïnteresseerd bent in stervensbegeleiding als je geïnteresseerd bent om mensen te helpen... Ik denk dat dat een hele belangrijke basis is voor mensen die andere mensen willen ondersteunen, rondom die laatste levensfase, maar ook bij verdriet en rouw.

De laatste levensfase gaat vaak gepaard met heel veel emoties, vaak ook veel zwaardere emoties, zoals verdriet zoals angst, zoals pijn, zoals lijden, zoals onrust. Maar laten we het niet alleen betrekken op de laatste levensfase, want wat daar gebeurt in de laatste levend fase, gebeurt juist in ons leven, misschien in een andere schaal, misschien een andere heftigheid, maar ook iedere dag. We zijn niet alleen maar bang, angstig en verdrietig in de laatste levensfase. We zijn zo ook door de week weleens bang, voelen ons verdrietig of naar, misschien een andere frequentie, misschien een andere heftigheid, maar de emotie is ons niet vreemd. Die zit al in ons. Die kunnen we in ieder geval beleven en voelen.

Je gevoeligheid is je kracht

Als je geïnteresseerd bent in ondersteunen en de laatste levensfase, dan denk ik dat je -nou misschien wel per definitie- empathisch bent. Je bent sensitief, je houdt van mensen, je houdt van andere mensen en met dat empathische, dat sensitieve, dat maak je gevoelig, ook voor wat andere mensen voelen, en dat is een enorme grote power!
Dat is een enorme grote kracht, wat niet altijd in onze maatschappij -waarin denken het hoogste goed lijkt te zijn- wordt gewaardeerd. Maar het is echt een power als je sensitief bent, empathisch bent en goed kunt invoelen bij andere mensen.

De valkuil van gevoelig zijn

Tegelijkertijd nodigt dit het wel uit om goed voor jezelf te zorgen, want doordat je zo goed kunt voelen, doordat je zo sensitief bent, maakt het ook dat je soms emoties en gevoelens van andere mensen meeneemt. Dat kan bewust gebeuren, maar dat kan ook onbewust gebeuren. Ik geloof dat daarin een stukje grenzen stellen, niet eens een vaardigheid is, maar echt een ware kunst, waarin je steeds opnieuw wordt uitgedaagd om die balans hierin te vinden. Voor jezelf zorgen is niet een vaardigheid die je vandaag leert, die je dan altijd kunt toepassen. Het is een kunst waarin je kunt balanceren, waarin sommige dingen wel makkelijk lukken en sommige dingen niet makkelijk lukken. Waar die grens dan weer wat opgerekt, dan de grens weer heel dichtbij is, maar dat het echt een spel is die we nou iedere dag ervaren in de relatie met mensen om ons heen.

Hoe ondersteun je bij verdriet? 1e inzicht

Ik wil vandaag een aantal inzicht met je delen: hoe je omgaat bij verdriet van andere mensen. Één mooi inzicht is -wat enorm belangrijk is- je voelt een emotie, en je bent niet de emotie. Dat is een enorm verschil. In essentie zijn we licht in essentie, zijn we de ziel, in essentie zijn we pure energie, liefde. Ik weet niet wat bij jou resoneert; gebruik de woorden die bij jou passen. Dat zijn we in Essentie. We kunnen als een waarnemer observeren wat onze emoties en wat onze gevoelens zijn, hoe we dat beleven. Die emotie en gevoelens, die gaan als het ware door ons heen, als een beweging. We zijn niet die emotie en die gevoelens. Dat betekent ook dat die emoties en gevoelens door onze heengaan en zo'n emotie en gevoel; dat ik heb wel eens gehoord, dat dat niet langer dan 90 seconden duurt. Dat die emotie dan gevoeld is. Dat wil een emotie in een emotie wil, nou ja, als het ware gezien, gehoord en gevoeld te worden. Het blijft vaak hangen omdat ons hoofd, onze Mind, hele verhalen er aangaat vastklampen. Zo niet om dingen wat we in het verleden hebben meegemaakt, als dat we bang zijn over de toekomst, wat er gaat komen. Niks menselijkers, dan dat! Maar doordat je het verschil kent, weet in ieder geval van: oké, ik ben niet die emotie, maar ik voel een emotie. Dan heb je al afstand in de beleving van die emotie. Soms lukt dat heel makkelijk. Zeker als emoties heel heftig zijn en heel snel opkomen, dan lijkt het soms wel dat we één zijn met die emotie. Maar om dan heel bewust te voelen van: oké, ik voel een emotie, maar dat is niet de ware ik. Wie ik echt ten diepste ben, maakt al dat die emotie wat minder heftig wordt. Dus let daarbij ook op je taalgebruik, als je andere mensen ondersteunt, rondom rouw en verlies. Gebruik dit soort woorden ook in het taalgebruik. Je voelt je emotie, je bent je emotie niet, alleen al doordat te vertellen geef je andere mensen -en dus niet alleen jezelf- daarin al wat ruimte. Dus dat is één tip die ik heel graag met je wil delen.

Hoe ondersteun je bij verdriet? 2e inzicht

Het tweede inzicht, wat ik met je wil delen is: je helpt de andere niet door zijn of haar les af te nemen. Ik wil het je graag uitleggen aan de hand van de metafoor. Een rups gaat op een gegeven moment in een cocon voordat hij of zij een vlinder wordt. Op een gegeven moment gaat die transformatie, in die cocon van die rups dus naar een vlinder. Dan is die cocon veel te klein waar die vlinder in zit, dus die vlinder doet alle moeite en macht om uit die cocon te komen, want het voelt immers veel te krap. Doordat die cocon zo strak zit, is dat best wel een struggle. Dat is best wel een gevecht en die vlinder moet haar uiterste best doen om uit die cocon te komen. Dat vraagt inspanning, dat vraagt bewegingen in die vleugels. Uiteindelijk komt die vlinder vrij uit die cocon; ze is getransformeerd. Stel je nou voor, dat je die vlinder ziet in die cocon en dat je denkt, laat me haar helpen. Wat een struggle! Wat een gevecht! Je neemt een heel klein schaartje en je doet dat super voorzichtig, zo'n cocon openknippen, zodat de vlinder daaruit kan. En dan denk je dat je de ander ontzettend goed hebt geholpen. De vlinder is inmiddels vrij, zo lijkt het. Maar wat je niet weet, wat je hier niet gerealiseerd hebt, is dat die struggle van die vlinder om uit die cocon komen, om zijn vleugels te kunnen spreiden, om zijn vleugels te kunnen laten werken, dat het zo ontzettend belangrijk is om die struggle in die cocon mee te maken. Want die struggle in die cocon, die leert de vlinder haar vleugeltjes te gebruiken, die leert kracht in die vleugeltjes te laten zijn, die leert die vleugels sterk te worden, te ontplooien. Zodat, als die vlinder uit die cocon is, dat ze die vleugels ook daadwerkelijk kan gebruiken om te vliegen, wat een vlinder behoort te doen. Dat is de kern van het verhaal. Je kunt niet alle lessen voor een ander oplossen, of misschien kun je de lessen, het verdriet en pijn van een andere wel tijdelijk wegnemen, maar daardoor draagt iemand niet de verantwoordelijkheid, daardoor leert iemand niet zijn les, wat die mag leren en wat ie nodig heeft in dit leven om verder te komen, om echt vrij te zijn. Dus dat is het tweede inzicht, wat ik heel graag met je wilde delen.

Hoe ondersteun je bij verdriet? 3e inzicht

Het derde inzicht, wat ik in deze met je wil delen over het omgaan met verdriet van andere mensen, is: wat is jouw verantwoordelijkheid en wat is de verantwoordelijkheid van een ander? Het is een zeer uitdagende, want deze lijn is vaak niet zwart wit, zeker als we voor mensen zorgen die in bepaalde mate afhankelijk van ons zijn, omdat ze niet meer zelfstandig voor zichzelf kunnen zorgen, omdat ze ernstig ziek zijn, omdat ze misschien geheugenproblemen hebben.... Wat is mijn verantwoordelijkheid en wat is de verantwoordelijkheid van de ander? Zeker, mensen die zorgzaam zijn en ik zeg het omdat ik het die valkuil maar al te goed bij mezelf herken, nemen veel te veel verantwoordelijkheid op onze eigen schouders, die niet van ons is.

We kunnen geen dingen voor andere mensen oplossen, we kunnen andere mensen niet helen, we kunnen andere mensen niet genezen. We kunnen geen pijn van andere mensen wegnemen, afpakken of nog erger dragen. Dat heeft alles te maken met geen gezonde grenzen te stellen. Dan gaan wij lijden, meelijden in plaats van meeleven. Wat is de verantwoordelijkheid van de ander? Wat is de verantwoordelijkheid van mij? Wat ik zelf heel erg mooi vindt om mee te nemen, als ik ergens aan het ondersteunen ben, in de laatste levensfase of rondom rouw en verlies, is dat ik alles wat in mijn macht ligt om de kaders te scheppen, zodat de andere zichzelf kan genezen, zodat de andere kan groeien, zodat de andere zelf de ja, de voorwaarden te scheppen zodat de andere zichzelf kan genezen. En genezen betekent voor mij niet beter worden in lichamelijke zin, maar beter worden in het genezen van pijn, het helen van pijn, het omgaan met oude zielenwonden en emoties en gevoelens onder ogen zien. Mijn client of mijn cursisten die moeten dat zelf doen. Ik kan niet iemand anders genezen. Ik kan niet iemand anders helpen. Diegene kan alleen zichzelf helpen. Diegene kan alleen zichzelf genezen. Wat ik doe als coach, als trainer, als stervensbegeleiding of als hypnotherapeut of als verpleegkundige, is de kaders daarzo neerzetten, dat ik daar ben en dat zoveel als mogelijk is of wat binnen mijn macht ligt, de voorwaarden te scheppen zodat de andere zichzelf kan helen. Een heel simpel voorbeeld: als iemand een been breekt, dat kan niet genezen worden omdat de arts dat gips er omheen zet. Dat is niet genoeg. De cellen in een lichaam zullen zelf weer moeten groeien, aan elkaar moeten groeien, zodat het bot geneest. Een dokter kan daarbij prima helpen en zorgen dat dat been in de juiste plek blijft staan en de optimale condities scheppen, zodat een been weer aan elkaar kan groeien. Maar dat stukje groeien van nieuw celweefsel is iets wat degene zelf moet doen.

Dat is eigenlijk niet anders op energetisch niveau, op emotioneel niveau, we zullen onszelf moeten helen en een andere kan dat niet voor ons doen. Dus dat inzicht, wat ik met je wil delen, wat is jouw verantwoordelijkheid, je bent niet verantwoordelijk voor de emoties en gevoelens van iemand anders. Je bent niet verantwoordelijk voor de problemen van iemand anders, je bent wel verantwoordelijk voor je eigen emoties en gevoelens en hoe je daarmee omgaat. Dat is mooi om te zien. Welke emoties en gevoelens maakt het bij jou los? Als therapeut en coach wil ik natuurlijk het liefst dat mensen zich goed voelen en voortgang maken en dat alles goed lukt. De realiteit is dat iemand hier zelf verantwoordelijk voor is. Ik kan iemand niet, gelukkig ook maar denk ik, niet dwingen om bepaalde stappen te zetten of bepaalde inzicht te krijgen of te ervaren. En dat betekent dat we soms ook als hulpverlener of als mantelzorger moeten loslaten, en laat dat ontzettend moeilijk zijn, want dan komen we bij onszelf emoties en gevoelens tegen, zoals machteloosheid of het gevoel dat we gefaald hebben, omdat we soms -en ik denk dat het soms ook wel is- dat als we naar iemand anders kijken, dat we denken jeetje dat probleem is toch heel makkelijk opgelost? Maar daarom zijn het niet jouw problemen, maar zijn het andermans problemen. Kon maar iemand mijn problemen of struggles oplossen. Dat was voor een ander waarschijnlijk heel makkelijk, maar daarom is het andermans struggle niet, maar is het mijn struggle. Als ik soms naar mijn cliënten of cursisten kijk, denk ik ook: dit is heel simpel op te lossen, maar soms heeft dat ruimte nodig dat, iemand dat ook kan zien. Want doordat iemand bepaalde beperkende overtuigingen heeft of omdat iemand bepaalde ervaringen heeft meegemaakt, dat iemand bepaalde emoties en gevoelens helder te zien, vertroebeld is, is een struggle lastig. En als het voor diegene zo simpel was om op te lossen, dan had diegene dat natuurlijk wel gedaan. De struggle is niet voor niks, een struggle, een persoonlijke struggle. Voor iemand anders kan het heel simpel lijken, maar dat wil niet zeggen dat het voor diegene simpel is. Als het simpel was, dan had diegene dat allang opgelost. En daarin: wat is jouw verantwoordelijkheid en wat is mijn verantwoordelijkheid. Neem verantwoordelijkheid ook voor je eigen emoties en gevoelens. Het is soms lastig als je iemand anders, of lastig is, ontzettend moeilijk om in iemand anders zien te zien struggle en dat je daar als het ware machteloos aan de kant staat. Omdat diegene nog niet klaar is, of om welke reden dan ook daarin is en vanuit een grotere spiritueel perspectief; Je weet niet wat een andere mag leren en je weet niet wat een andere mag ervaren en je weet ook niet wat een andere aanvaard. En soms zijn problemen die wij denken bij de ander te zien helemaal niet zo heftig en groot als degene die ze ervaart. Maar vinden wij dat als buitenstaander niet goed of niet oké! Dat betekent dus tegelijkertijd dat wij een oordeel hebben over die emoties en gevoelens. Wat is van jou wat is van mij? Als je bij die andere kijkt, wees daarin helder -dat verandert, dat is ook niet een hele strakke lijn van; oh dit is voor jou, dus voor mij-, maar dat is een hele speelse lijn, die gedurende als je andere mensen ondersteunt, als je betrokken bent bij mensen die emoties ervaren, weer die kunst om daar die balans in te vinden.

Hoe ondersteun je bij verdriet? 4e inzicht

Het laatste inzicht wat ik met je wilde delen is: hoe help je een ander die zware emoties ervaart -en of dat nou verdriet, pijn lijden, lichamelijke, mentale klachten is- . Wees erbij, wees aanwezig! Zeker rondom de laatste levensfase daar wordt heel vaak gezegd: Zijn. Het is wat het is. Wat is dat dan precies? Dat betekent dat je vanuit die oordeelloosheid niet alles hoeft te veranderen. Of je hoeft helemaal niks te veranderen. Het is wat het is. Laat de ander z'n emoties en gevoelens uiten zonder; het erger te maken, zonder het kleiner te maken. Zonder te zeggen: oh, dit is echt een drama of vreselijk of wat jeetje er kan niks ernstigers gebeuren dan dat. Maar je helpt ook niet door het kleiner te maken, want dan geef je iemand ook niet de eer aan zijn emoties en gevoelens die herkend mogen worden. Ah, dat valt wel mee, waarschijnlijk krijg je volgende keer goed nieuws, terwijl iemand net een prognose heeft gekregen dat iemand niet meer lang te leven heeft. Dat is nogal wat. Dat hoef je niet kleiner te maken en dat hoef je ook niet groter te maken. Wees maar gewoon met het ongemakkelijke gevoel wat we daarbij hebben, als andere mensen verdriet hebben, als andere mensen boos zijn, als andere mensen zich machteloos voelen, sta die machteloosheid dat ongemakkelijke gevoel bij jezelf toe. Wees erbij, ontmoeten de ander, waar diegene is, laat de ander verdrietig zijn, laat de ander boos zijn, laat de ander huilen of wat dan ook nodig is, zonder daar iets in die situatie aan te moeten veranderen. Dat is respect hebben voor de andermans emoties en gevoelens. En dat is het laatste inzicht wat ik in deze podcast met je wil delen.

Als je nou merkt dat deze onderwerpen je aanspreken, je denkt, ik wil meer weten hoe we omgaan met emoties, met name verdriet, verlies, omgaan met rouw. Als je herkent ik voel me toch wel ongemakkelijk als mensen slecht nieuws hebben gekregen? Wat zeg ik dan? Wat zeg ik dan beter niet? Hoe kan ik andere mensen ondersteunen? Hoe doe ik dat? Hoe werkt verdriet? De meeste mensen hebben niet geleerd hoe ze om mogen gaan met hun eigen verdriet, met hun eigen emoties. Dat is niet iets wat we vanuit thuis geleerd hebben, omdat de meeste ouders het ook niet weten. Hoe ga je om met verdriet, hoe ga je om met rouw? En dat betekent niet dat we het moeten wegstoppen zoals heel vaak in deze maatschappij nog altijd gebeurt.

Training Troost bieden omgaan met rouw en verlies

25-2-2022 geef ik een training troost bieden, omgaan met een verlies. Waar ik in vijf bijeenkomsten je mee op ontdekkingsreis neem.

Hoe werkt verlies, hoe werkt rouw?
Hoe kunnen we andere mensen helpen?
Hoe kunnen we onszelf helpen?
Wat betekent rouw en verlies voor onszelf en voor de ander?
Wat kunnen we zeggen?
Wat kunnen we beter niet zeggen?

Dus het wordt een combinatie van persoonlijke ontwikkeling en tegelijkertijd ook heel praktisch hoe we mensen om ons heen kunnen ondersteunen die rouw en verlies doormaken. Ik beloof je dat het een hele waardevolle training is, die veel inzichten geeft, die mooi is voor de mensen om je heen, want we maken natuurlijk allemaal rouw een verlies mee. Dat hoeft helemaal niet te gaan, zoals we vaak denken over ongeneeslijk ziek zijn, over sterven, als je een scheiding doormaakt, als een relatie beëindigd wordt, als je een baan verliest.... Alles kan te maken hebben met rouw en verlies. Het heeft grotere gradaties en kleinere gradaties. Heb je hier interesse in? Kijk zeker even op de website Van Ster in Zorg. Daar staat meer over deze training, over troost bieden; bij rouw en verlies. Als je daar nog een vraag over hebt, stuur zeker even een privé bericht via social media. Je vindt me onder de naam Ster inZorg op Instagram of gewoon onder mijn naam Diana Stassen op linkedin. Fijn dat je dan weer bij was en tot de volgende keer.