Het stervensproces
Dit informatieve en mooie blog is geschreven door Anja Bergsma. Ze schreef dit stuk voor haar eindopdracht als leerling in de zorg. Anja, bedankt voor je informatie en de steun die je hiermee aan de lezers geeft.
Het stervensproces
Veel mensen die te maken krijgen met stervende dierbare, weten nauwelijks wat er gaat gebeuren of wat hen te wachten staat. De meest gestelde vragen staan hierin beschreven, wij hopen dat u en uw familieleden hier wat aan kunnen en mogen hebben.
Wat er precies gebeurd bij een sterfbed is niet te voorspellen
Er kan wel een algemeen beeld worden gegeven over het verloop van stervensproces. Het is moeilijk om je geliefde familielid zo te zien, en je wilt graag van alles voor ze doen.
Je voelt je zo machteloos.
Op deze manier hopen wij u en uw familieleden een aantal dingen aan te kunnen reiken, maar ook een aantal dingen waar u wellicht vragen over hebt, uit te kunnen leggen.
U kunt bij ons altijd terecht voor al u vragen. Wij staan voor u en uw familieleden klaar. En wij zullen er voor u zijn.
De behoefte aan eten en drinken tijdens het stervensproces
Deze behoefte neemt af naarmate het moment van sterven dichterbij komt. Dit komt omdat het lichaam simpelweg steeds minder nodig heeft.
Tip: Dring niet aan om de stervende te laten eten of drinken.
Probeer je te bedenken dat mensen niet of nauwelijks meer eten en drinken omdat ze stervende zijn en niet andersom; dat ze stervende zijn omdat nauwelijks eten of drinken.
De zieke/stervende vindt het vaak wel prettig dat de lippen (en tong) af en toe nat worden gemaakt met water of ijs.
Of dat de lippen worden ingevet.
De lichamelijke verschijnselen tijdens het stervenproces
De lichamelijk toestand gaat, naarmate de tijd vordert steeds verder achteruit.
Dit leidt tot volledige bedlegerheid. De lichaamsfuncties maken een verandering door. De bloedsomloop wordt trager en de circulatie van het bloed beperkt zich tot borst en buikholte. Hierdoor voelen de uiterste punten van het lichaam zoals: handen, voeten en neus koud en klam aan. De neus wordt spits. De huidskleur wordt bleker en grauwer. Op en gegeven moment komen er paarsblauwe vlekken op bv de rug en bovenbenen. De organen laten het een voor een afweten.
Dit proces kan heel kort duren, maar ook een aantal dagen.
Hoe dit proces verloopt, daar kan niemand een antwoord op geven. Om vragen hierover te beantwoorden is vrijwel onmogelijk.
Onrust en verwardheid
Er kan sprake zijn van onrust en verwardheid. De stervende ziet dingen die de naasten niet zien (hallucinaties). De stervende kan ook onrustig bewegen of aan de dekens plukken.
Durf er bij te blijven. Er zijn hoeft niet te betekenen dat iets gedaan moet worden.
In rust aanwezig zijn, is vaak veel waardevoller dan redderen.
De stervende het gevoel geven dat je er bent door bv even de hand vast te houden, of zeggen dat het goed is kan voor de stervende rust geven.
Het gehoor en zicht gaan slechter functioneren
Toch kunnen stervenden nog heel lang horen dat er iets tegen ze gezegd wordt. Zij kunnen echter steeds moeilijker iets terug zeggen. Soms reageren ze met een kleine handbeweging of een beweging in hun gezicht.
Het kan ook zijn dat ze helemaal niet reageren. Wees voorzichtig met onderwerpen die in de nabijheid van de stervende worden besproken. Ga ervan uit dat de stervende alles kan horen.
Misschien heeft partner/familielid muziek die hij of zij heel mooi vind, waar hij of zij rustig van wordt. Of een verhaaltje of gedichtje voorlezen die uw familielid mooi vind.
Doe wat goed voelt, dat is altijd goed.
Geur
De reuk kan nog lange tijd goed functioneren. De stervende zelf kan een acetonachtige geur verspreiden. Dit is heel normaal en heeft te maken met het proces wat gaande is in het lichaam. Het uitvallen van de organen.
Als u deze geur vervelend vindt is er op het gebied van aroma therapie wat mogelijk.
Aromatherapie
Geuren die veel worden gebruikt bij iemand die stervende is zijn: Bergamot (Citrus aurantium ssp. Bergamia).
Ruikt naar: kruidige citrus en Eau de cologne-van-vroeger (kan fijn zijn voor ouderen), is verfrissend voor alle leeftijden.
Eigenschappen: is troostend, kalmerend bij angsten, bij onrust, stress en vermoeidheid, werkt opmonterend (bij bv. depressieve gevoelens), herontdekken van spontaniteit en optimisme, ontspannend (bij bv. slapeloosheid), verfrissend, ondersteunt de spijsvertering, helpt de geestelijke balans te herstellen, helpt om los te laten.
Combineert goed met: olibanum, roos, den, kamille, mandarijn. Den –Grove– (Pinus Sylverstris):
Combineert goed met: lavendel, marjolein, bergamot, olibanum.
Een etherisch olie in zeer kleine hoeveelheden in de omgeving brengen kan heel ontspannend, troostend en helend werken. Dit is simpel te doen door bijvoorbeeld 1 of 2 druppels op een zakdoekje of het hoofdkussen te druppelen. Of op een daarvoor bestemd geursteentje. Ook kan het in een aromalampje gedruppeld worden, 1 of 2 druppels is genoeg.
Herhaling om de 3 of 4 uur of indien gewenst.
Belangrijk is om een natuurlijke, zuivere etherische olie te gebruiken, je kunt er van uit gaan dat als de Latijnse naam op het flesje staat, het een zuivere, natuurlijke olie is.
De ademhaling
De ademhaling zal op een gegeven moment veranderen. De ademhaling wordt oppervlakkiger en onregelmatiger. De ademhaling kan gaan stokken of zelfs helemaal even wegvallen. De tijd tussen de ene en de volgende ademhaling wordt langer.
Dit wordt een cheyne stoke ademhaling genoemd.
Het lichaam krijgt hierdoor steeds minder zuurstof binnen, zodat het bewustzijn daalt, en uw partner/familielid in een diepe slaap of zelfs coma kan raken.
Door de hoorbare reutelende ademhaling kan het klinken of de stervende persoon een verbeten gevecht voert. Het kan erg naar klinken, net of de persoon stikt. En dit kan bij u als familie veel onrust veroorzaken.
Vaak is het zo dat de stervende persoon hier helemaal geen hinder van ondervindt, maar juist zichzelf overgeeft aan de diepe slaap en een innerlijke rust heeft gevonden.
Mocht de stervende zich niet prettig voelen, dan zult u dit kunnen zien door onrustig gedrag of een vertrokken niet ontspannen gezicht.
Palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie is zeker niet bedoeld om het leven van de stervende te beëindigen of te verkorten. Maar om rust rond het sterfbed te creëren. Palliatieve sedatie zal alleen worden uitgevoerd als er sprake is van:
- De persoon moet zich daadwerkelijk in de stervensfase bevinden.
- De levensverwachting is hooguit nog enkele dagen, hooguit twee weken.
- Er is sprake van klachten die (gezamenlijk) ondraaglijk lijden veroorzaken en niet op een andere manier kunnen worden verlicht.
Ondraaglijke pijn, benauwdheid en een delier (onrust en verwardheid) zijn de meest voorkomende redenen om met palliatieve sedatie te starten. De conclusie dat de klachten niet anders te behandelen zijn, is een medische beslissing die alleen door een arts mag worden genomen.
Zieken of de naasten kunnen dus geen palliatieve sedatie “bestellen”.
Palliatieve sedatie is zeker geen euthanasie.
Palliatieve sedatie zorgt er alleen voor dat de stervende de klachten niet meer ervaart.
Afscheid nemen
Het starten met diepe sedatie (palliatieve sedatie) is een ingrijpend moment.
Uw partner/familielid zal in een diepe slaap worden gebracht tot het overlijden volgt. De arts zal dit goed met u als naasten bespreken en indien mogelijk ook met de stervende zelf.
U krijgt eerst alle tijd om afscheid te kunnen nemen. Het kan wel even duren totdat de juiste mate van sedatie is gevonden om de stervende in diepe slaap te brengen en te houden.
Dit kan wel 24 tot 48 uur duren.
Dit heeft te maken met het effect wat de medicatie heeft op de betreffende persoon. We hopen dat we een aantal van uw vragen hebben kunnen beantwoorden.
Er zijn misschien nog veel meer onduidelijkheden en vragen die u heeft. Wij staan allemaal voor uw klaar, en alle vragen zijn goed.
Dit informatieve en mooie blog is geschreven door Anja Bergsma. Ze schreef dit stuk voor haar eindopdracht als leerling in de zorg. Anja, bedankt voor je informatie en de steun die je hiermee aan de lezers geeft.