#120 Wat zeg je als iemand slecht nieuws heeft gehad?

Wat zeg je als iemand slecht nieuws heeft gehad? Je herkent vast die momenten waarop je iets zinnigs, nuttigs of troostends wilt zeggen wanneer iemand slecht nieuws heeft ontvangen. Dat kan zijn omdat diegene verdrietig, angstig is of zich in een moeilijke periode bevindt. Je wilt iets zeggen om te ondersteunen, terwijl je eigenlijk niet goed weet wat. Dit kan een ongemakkelijk gevoel geven en soms zelfs leiden tot een pijnlijke stilte. In dit blog (of beluister de podcast) deel ik een aantal waardevolle inzichten die je kunnen helpen in de communicatie bij rouw en afscheid nemen.

👉🏻 Je luistert de podcast Stervensgoed ook via  apple  en  Spotify

Omgaan met angst bij rouw en verlies

Het kan lastig zijn om de juiste woorden te vinden wanneer je iemand wilt ondersteunen bij rouw en verlies. Dit geldt niet alleen voor leken, maar ook voor (zorg)professionals. Overal kom je mensen tegen die met problemen kampen, een groot verlies hebben geleden of gewoonweg verdrietig zijn. Ieder mens en elke situatie is uniek. Hoe weet je dan wat je kunt zeggen?

Ik herken dat gevoel van ongemak maar al te goed. De drang om ‘iets goeds te zeggen’ en vooral ‘niets verkeerds’ te zeggen. Ik wil niet iets zeggen dat de pijn verergert of een flater slaan. Ik streef ernaar om iets passends te zeggen en vooral niet de plank mis te slaan in deze gevoelige situatie. 

Ojee, en dan ben ik ook nog Stervensgoed levenseinde doula, waardoor de lat nog hoger ligt.   Ik moet het wel goed doen om een voorbeeld te zijn! En als ik heel eerlijk ben, gaat dat verhaal dan niet over de ander, maar over mijn perfectionisme.

Dat verhaal gaat stiekem over mij, niet over de ander. Het gaat erom dat ik geen flater wil slaan of iets stoms wil zeggen, terwijl ik juist de ander wil ondersteunen.

Wat je zegt in een moeilijke situatie doet er eigenlijk niet toe

Wat je zegt in een moeilijke situatie lijkt misschien cruciaal, maar in werkelijkheid doet het er minder toe dan je denkt. 'Hoe kan dat?' vraag je je wellicht af. Je wilt immers iets zinvols zeggen, toch? Vanuit een communicatieperspectief is het verrassend genoeg niet zo belangrijk wát je zegt. De specifieke woorden die je kiest, vormen slechts een klein deel van wat je daadwerkelijk overbrengt.

Communiceren draait vooral om het overbrengen van een boodschap naar de ander. En het verbazingwekkende is dat volgens beroemde communicatie-experts het 'wat' van je boodschap slechts ongeveer 7% van de totale impact op de ander uitmaakt. Ja, slechts 7%.

Dus, als je in gesprek gaat met iemand die rouwt, verdrietig of angstig is, is de keuze van je woorden niet het belangrijkste. Het zoeken naar de 'juiste' woorden in je hoofd is eigenlijk niet zo nuttig. Het is effectiever om je aandacht te richten op de resterende 93% van de communicatie, die natuurlijk veel meer impact heeft."

 Hoe breng je troost in een troosteloze situatie?

 Laten we eens kijken naar de cirkel van communicatie. Uit onderzoek blijkt dat 38% van wat bij de ander binnenkomt, wordt beïnvloed door het gebruik van je stem. Hier gaat het niet om de woorden zelf, maar om de toon van je stem, het volume, de pauzes tussen de woorden en je ademhaling.

Door bewust te zijn van hoe je je stem gebruikt, kun je een diepere impact maken. Dit helpt om de ander te troosten, aanwezig te zijn en een verbinding te leggen. 

Stel je voor dat je hard en met een hoog volume spreekt. Dit heeft een heel andere impact dan wanneer je zacht en langzaam spreekt.

Een persoonlijk voorbeeld illustreert dit goed. Ik herinner me hoe mijn moeder mijn naam riep. Als ze 'DIANAAAA!' riep met een specifieke klank en luid volume, wist ik dat ze iets had ontdekt wat ik had uitgehaald. 

Maar als ze mijn naam uitsprak met een andere toon, waren er geen alarmbellen die rinkelden. Dan wist ik op een onbewust niveau dat het om iets alledaags ging, zoals het aankondigen dat het eten klaar was.

Hoe ervaar jij dat? Hoe reageer je wanneer je naam op een bepaalde manier (qua toon, volume, snelheid) wordt uitgesproken?

Samenvattend kunnen we stellen dat je stemgebruik belangrijker is dan de woorden die je gebruikt. 

Om de cirkel van communicatie naar 100% te brengen, missen we nog 55%. 

Dit substantiële deel wordt vertegenwoordigd door je lichaamstaal. Je lichaamstaal omvat aspecten zoals je houding, je ademhaling, en je oogbewegingen (inclusief oogcontact).

Iemand die snel en druk beweegt, maakt een andere impact dan iemand die zich langzaam en bedaard voortbeweegt. Je kent ongetwijfeld mensen die met hun armen en benen praten, waarmee ze fysiek hun woorden kracht bijzetten. Deze manier van informatie overbrengen heeft een ander effect dan iemand die volledig stil staat met een strakke gelaatsuitdrukking.

Ook het maken van oogcontact speelt een essentiële rol. Iemand die je aankijkt, creëert een andere beleving dan iemand die zijn ogen afwendt. Het maakt de communicatie impactvoller en directer. Belangrijk is het om te bedenken dat oogcontact in verschillende culturen verschillend kan worden geïnterpreteerd en ervaren.

Wat kun je doen als je iemand wilt troosten? 

Begin met het afstemmen op je intentie. Wat wil je overbrengen? Troost, een luisterend oor, warmte?

Het beste wat je kunt doen wanneer iemand slecht nieuws heeft gekregen, is je lichaamshouding aanpassen en je stemgebruik afstemmen op de persoon die je wilt ondersteunen. Een houding waarbij je naar de ander toe leunt, toont interesse. Pas je stem aan op die van de ander, zowel qua volume als snelheid. Dit is een belangrijke eerste stap in het maken van verbinding.

De impact die je zowel verbaal als non-verbaal hebt, is aanzienlijk - vaak groter dan je je bewust bent. Hoewel we niet verantwoordelijk zijn voor de emoties van anderen, kunnen we wel bijdragen aan of afbreuk doen aan het bieden van troost.

 In de mini-training 'Woorden die Raken' deel ik een vier stappen methode die je helpt om concrete en helende woorden te formuleren bij het afscheid nemen. Hier kun je aanmelden voor deze training. Als lezer van dit blog gebruik je de kortingscode "TROOST" voor tijdelijk extra korting van €10,-

P.S. Waarschijnlijk vind je deze podcast/blog " dit zou ik nog willen zeggen tegen mijn overleden vader" ook interessant.